Wełna
Wełnę zna każdy … no prawie każdy 🙂
To włókno naturalne uzyskiwane z sierści owiec, lam, wielbłądów, kóz czy królików. Oczywiście najbardziej znana jest ta uzyskana poprzez strzyżenie żywych owiec, zwana runem lub strzyżem. Dzięki swoim właściwościom świetnie nadaje się do wytwarzanie wysokiej jakości tkanin i dzianin.
Czy wiesz, że …
… pierwsze odnalezione skrawki wełnianego sukna pochodzą z VII w p.n.e., a pierwsze zapiski na temat wełny widnieją na Kodeksie Hammurabiego (1730 p.n.e.). Z czasów greckich i rzymskich najpiękniejsze wełny pochodziły z Miletu. Wełnie nie oparła się też Coco Chanel, która na początku XX wieku wylansowała wełnianą tkaninę – tweed.
Rodzaje wełny
Wełna owcza
Merino (merino wool) – jeden z najbardziej cenionych gatunków owczej wełny na świecie, którą pozyskuje się z owiec rasy merynos. Owce te żyją na terenach górskich. Ekstremalne warunki pogodowe, na które narażone są zwierzęta (w zimie temperatura spada nawet do -20 stopni C, natomiast latem dochodzi do 40 stopni C) sprawiają, że ich wełna jest wyjątkowa. Cieniutkie włókna wełny merino są bardzo miękkie i delikatne dla skóry, a ich długość i sprężystość sprawia, że wełna się nie gniecie. Na szczególną uwagę zasługuje jej zdolność do odprowadzania wilgoci, regulowania ciepła i utrzymywania stałej temperatury ciała dzięki niezwykłym właściwościom włókien, które kurczą się lub rozszerzają pod wpływem temperatury. Z wełny merynosowej produkuje się przede wszystkim wysokiej jakości tkaniny garniturowe, cienkie swetry, szaliki a także bardzo cenioną bieliznę termoaktywną.
Wełna szetlandzka – pozyskiwana z owiec żyjących na Wyspach Szetlandzkich, charakteryzujących się krótkim, gęstym i mocnym runem o różnej kolorystyce.
Wełna Szewlot – pozyskiwana od owiec żyjących na pograniczu Anglii i Szkocji, z runem dość szorstkim, bardzo trwałym, ale mniej przyjemnym w dotyku.
Wełna islandzka – pozyskiwana z runa owiec islandzkich, które składa się z dwóch rodzajów włókna – długiego zewnętrznego i krótkiego lekkiego i miękkiego, które pełni funkcję grzewczą. Jest wyjątkowo ciepła, lekka, oddychająca i wodoodporna, dzięki czemu świetnie sprawdza się podczas aktywności na zewnątrz. Wełna islandzka sama się czyści.
Wełna kozia
Kaszmir – pozyskiwany z sierści kóz kaszmirskich zamieszkujących głównie tereny Mongolii i Chin. Włókna pozyskuje się poprzez ręczne wyczesywanie lub skubanie wełny, raz do roku, zazwyczaj na wiosnę. Kaszmir jest jednym z najdroższych włókien, a jedna koza dostarcza rocznie tylko od 50 do 200 gram wełny puchowej. Sierść zwierząt narażonych na ekstremalny chłód zimą, kiedy temperatura spada nawet poniżej -30 stopni Celsjusza nabrała swoich wyjątkowych właściwości. Kaszmir grzeje kilkakrotnie lepiej niż wełna owcza, jest niespotykanie delikatny i nawet bardzo gęsto tkany niewiele waży, a przy tym jest przewiewny. Świetnie absorbuje parę wodną niemal natychmiast odprowadzając ją na zewnątrz. Nie wchłania wody, szybko schnie. Dzięki wyjątkowej sprężystości włókien pięknie się układa i nie gniecie się. Nie pochłania zapachów i jest odporny na brud.
Moher – wełna pozyskiwana od kóz angorskich, niezwykle delikatna z jedwabistym połyskiem. Charakteryzuje się długim włóknem, dużą lekkością i puszystością. Dużą wadą moheru jest zdolność do samoistnego filcowania, przez co ten rodzaj wełny stosuje się przede wszystkim w postaci dodatków (5-10%) do innych rodzajów wełen.
Wełna wielbłądzia
Warunki klimatyczne jak i środowisko życia wielbłądów przyczyniły się do tego, że wielbłądzie runo charakteryzuje się przede wszystkim większą trwałością w stosunku do wełny owczej i koziej. Podwójne włosie sprawia, że włókna wielbłądziej wełny są cieplejsze, bardziej odporne na działanie warunków zewnętrznych i mniej rozciągliwe. Wytrzymałość włókien jest 70 proc. wyższa niż tych pochodzących od owiec merynosa. Wielbłądzie runo charakteryzuje się hydrofobowością (odpycha cząsteczki wody), dzięki czemu wełna oddycha i nie zatrzymuje wewnątrz włókna powietrza zawierającego parę wodną. Dzięki wysokiej zawartości lanoliny o właściwościach przeciwbólowych i przeciwzapalnych, wełna z wielbłąda tworzy nieprzyjazne środowisko dla roztoczy i bakterii, a więc idealnie nadaje się dla alergików.
Alpaka – czyli wełna z lam
Uznawana za jeden z najlepszych gatunków wełny. Najdelikatniejszą a co za tym idzie najbardziej cenioną odmianą jest baby alpaka, czyli wełna pochodząca z młodych zwierząt. Ma zdolność utrzymywania ciepła w odpowiedniej temperaturze mimo zmieniających się warunków pogodowych. Swe termiczne właściwości Alpaka zawdzięcza maleńkim kieszonkom powietrznym, umieszczonym na całej długości włosa. Inną odmianą jest huacaya – najbardziej powszechna, oraz suri, której włosy mają nawet 50 cm długości, są delikatne oraz charakteryzują się dużym połyskiem.
Angora – wełna królicza
Uważana za jedną z najlepszych, lekka, miękka, puszysta i do tego trwała. W ostatnich latach wiele kontrowersji wzbudziły metody pozyskiwania tej wełny polegające na “ściąganiu” wełny razem z częścią skóry zamiast strzyżenia czy wyczesywania.
Niezwykłe właściwości wełny
Wspomnień czar
Tak się czasem zastanawiam jak udało mi się przeżyć tyle lat, bez wynalazków takich jak odzież termoaktywna. Moim dzieciom trudno to sobie wyobrazić, mi chyba już też. Ale gdy zamknę oczy i wspomnę swoje dzieciństwo, to widzę niezliczone godziny, które z siostrą i innymi dzieciakami spędzałyśmy zimą na sankach, zjeżdżając z okolicznych górek, albo ślizgając się po jeziorze na łyżwach. Spodnie były sztywne jak blacha od mrozu. Po powrocie do domu (jak temperatura ciała wróciła do normy i przestał od zimna piec tyłek) była ciepła kąpiel, herbata z miodem i cytryną, skarpety z owczej wełny i … pod pierzynę. Efekt terapeutyczny był prawie natychmiastowy bo gryząca włóczka poprawiała ukrwienie stóp i błyskawicznie rozgrzewała. Katar nie miał szans 🙂
Ludzie wykorzystywali runo owiec od tysięcy lat. Najpierw tworząc okrycia, chroniące ciało przed zimnem, ale też wykorzystując jego lecznicze właściwości. Świeżo ściętym runem okładano chore miejsca, bo lanolina pokrywająca wełniane włókna ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, znieczulające i antybakteryjne.
Zdolność do utrzymywania stałej temperatury ciała
Wyroby z wełny wykorzystuje się w fizjoterapii. Pomagają one przedłużyć efekt cieplny wywołany podczas zabiegów, łagodzą ból przynosząc natychmiastową ulgę. Wełniane włókna ogrzewają zmarznięte kończyny, a oprócz tego – delikatnie masują skórę, poprawiając jej ukrwienie.
Higroskopijność
Ta cecha sprawia, że wełna może przyjąć ilość pary wodnej odpowiadającą 1/3 jej własnej masy. Dzięki temu wełna nie tylko świetnie ogrzewa podczas zimowych dni i nocy, ale również – pozwala utrzymać optymalną temperaturę latem. Ciało nie przegrzewa się, a elastyczna budowa włókien zapewnia odpowiedni przepływ powietrza. Higroskopijność sprawia, że wełna nie wchłania potu, ale wydala go na zewnątrz, sama pozostając suchą. Nie ma więc szans, by w jej włóknach zagnieździły się bakterie.
Elektrosmog
Wełna doskonale oczyszcza nasze otoczenie ze szkodliwych związków chemicznych oraz z tzw. elektrosmogu, który powstaje na skutek działania urządzeń elektronicznych. Jest ona naturalnym biofiltrem. Wełna wykorzystywana jest w branży budowlanej jako składnik izolacji cieplnej oraz tapet, chroniąc przed szkodliwym promieniowaniem środków, wchodzących w skład materiałów budowlanych.
Fale elektromagnetyczne
Naturalna wełna owcza chroni przed negatywnym wpływem fal elektromagnetycznych oraz przed działaniem cieków wodnych. Skutecznie niweluje jony dodatnie jonami ujemnymi poprawiając samopoczucie.
Wady
Przy całej liście zalet włókno wełniane nie jest pozbawione wad. A oto kilka najistotniejszych:
- Podatne na rozciąganie zwłaszcza zmoczone
- Ulega pilśnienieniu, pod wpływem tarcia czy temperatury (pranie w zbyt wysokiej temperaturze) wełna się zbija i kurczy.
- Uczula – wełna jest silnym alergenem, uwaga zatem alergicy!
- Stanowi smakowity kąsek dla moli 🙂
Ja lubię wełnę bo lubię włókna naturalne i nie wyobrażam sobie, aby w mojej szafie zabrakło wełnianego swetra czy czapki. Ale wełna to nie jedyne włókno naturalne. Jest ich znacznie więcej, ale o tym następnym razem 😉
